Değerlendirme Süreci

Paradigma Sosyal Bilimler Dergisi, bilimsel kaliteyi, metodolojik titizliği ve etik güvenilirliği esas alan bir çift kör hakemlik (double-blind peer review) sistemiyle değerlendirme süreci yürütür. Bu sistem, hem yazarın hem de hakemlerin kimlik bilgilerinin gizliliğini koruyarak, önyargısız, nesnel ve şeffaf bir değerlendirme ortamı oluşturmayı hedefler.

1. Ön İnceleme Aşaması

Dergiye ulaşan tüm makaleler, öncelikle baş editör ve alan editörleri tarafından biçimsel ve içerik yönünden incelenir. Bu aşamada, makalenin dergi yazım kurallarına uygunluğu, akademik dil yeterliliği, özgünlüğü, tematik uyumu ve bilimsel katkı düzeyi değerlendirilir.

  • Biçimsel kriterlere uymayan veya konu kapsamı dışında kalan çalışmalar, hakemlik aşamasına geçmeden önce yazara iade edilir.
  • İntihal denetimi, Turnitin veya iThenticate gibi yazılımlar aracılığıyla yapılır; benzerlik oranı %20’nin altında olmalıdır.
  • Ön inceleme süreci genellikle 10 ila 15 gün içerisinde tamamlanır.

2. Hakem Atama Süreci

Ön incelemeyi geçen makaleler, ilgili alanda uzman en az iki bağımsız hakeme gönderilir. Gerektiğinde, editör kurulu üçüncü bir hakem tayin edebilir. Hakem seçiminde, aşağıdaki ilkeler gözetilir:

  • Hakem, çalışmanın konusu ve yöntemiyle doğrudan ilişkili akademik uzmanlığa sahip olmalıdır.
  • Hakem ile yazar arasında çıkar çatışması bulunmamalıdır (aynı kurumda görev yapma, birlikte yayın geçmişi, danışman-öğrenci ilişkisi vb.).
  • Hakemlerin geçmişteki değerlendirme performansı ve rapor kalitesi dikkate alınır.

3. Değerlendirme İlkeleri

Hakemler, gönderilen makaleleri aşağıdaki bilimsel ölçütlere göre değerlendirir:

  • Konunun özgünlüğü ve literatüre katkı değeri,
  • Kuramsal çerçevenin tutarlılığı,
  • Yöntemsel geçerlilik ve güvenilirlik,
  • Bulguların analitik bütünlüğü,
  • Sonuç ve tartışma kısmının bilimsel katkısı,
  • Kaynakça ve atıf sisteminin uygunluğu (APA 7),
  • Dil, üslup ve akademik ifade kalitesi.

Hakemler, her bir kriteri puanlayarak “kabul”, “düzeltme”, “büyük revizyon” veya “reddetme” yönünde gerekçeli bir karar bildirir. Değerlendirme raporları, yazar kimliği gizli tutularak editör kurulu aracılığıyla iletilir.

4. Revizyon Aşaması

Hakemlerin önerileri doğrultusunda makalede düzeltme talep edilmesi hâlinde, yazar(lar)a genellikle 15 ila 30 gün süre tanınır.

  • Düzeltmeler, “revizyon tablosu” (response to reviewers) formatında, hakem yorumlarına madde madde yanıt verilerek yapılmalıdır.
  • Revizyon sonrası makale, aynı hakemlere yeniden gönderilebilir.
  • Revizyon sürecinde yazarlar, hakemlerle doğrudan iletişime geçmez; tüm yazışmalar editör kurulu aracılığıyla yürütülür.

5. Nihai Karar ve Yayına Kabul

Hakem raporları ve yazar düzeltmeleri doğrultusunda editör kurulu, şu dört olasılıktan birini uygular:

  1. Kabul: Makale, bilimsel katkı açısından yeterli bulunur ve yayına alınır.
  2. Düzeltme Sonrası Kabul: Küçük revizyonların ardından editör onayıyla yayımlanabilir.
  3. Yeniden Değerlendirme: Büyük revizyon sonrası tekrar hakem sürecine gönderilir.
  4. Reddetme: Makale, bilimsel standartlara uymadığı veya yeterli katkı sunmadığı gerekçesiyle yayımlanmaz.

Hakem ve editör kararları kesindir. Ancak yazarlar, bilimsel gerekçeler sunarak itiraz hakkını kullanabilirler. Bu durumda makale, bağımsız bir üçüncü hakem veya etik kurul tarafından yeniden incelenir.

6. Yayın Takvimi ve Süreç Şeffaflığı

Paradigma Sosyal Bilimler Dergisi, değerlendirme süreçlerinde zamansal şeffaflık ilkesini benimser. Ortalama değerlendirme süresi, makalenin kabul veya reddine kadar geçen toplam süre itibarıyla 6 ila 10 hafta arasındadır.
Tüm süreçler, yazarlar tarafından çevrimiçi sistem üzerinden anlık olarak izlenebilir.

7. Hakemlik Etiği ve Gizlilik

Hakemler, kendilerine gönderilen çalışmaların gizliliğini korumakla yükümlüdür. Değerlendirme sürecinde elde edilen bilgiler, kişisel çıkar için kullanılamaz. Hakemler, değerlendirme görevini üstlendikten sonra makale üzerinde herhangi bir çıkar çatışması tespit ederlerse editöre bildirmekle yükümlüdür.

Paradigma, COPE – Ethical Guidelines for Peer Reviewers ilkelerine bağlıdır ve tüm değerlendirme süreçlerinde bu standartları uygular.

8. Süreç Değerlendirmesi ve Kalite Güvencesi

Dergi, her yıl hakemlik sürecini istatistiksel olarak değerlendirir (ortalama süreler, geri dönüş oranları, reddetme yüzdesi vb.) ve editöryal politika iyileştirmeleri yapar. Hakemlerin akademik katkıları yıllık olarak listelenir ve teşekkür bildirimi yayımlanır.